هر سال تعدادی از دانشجویان کشور حاصل فعالیت‌های علمی و پژوهشی خود را در قالب کتاب منتشر می‌کنند. در میان جشنواره‌ها و جایزه‌های گوناگونی که به کتاب می‌پردازند، جشنواره کتاب سال دانشجویی از سال 1373 تا کنون در 20 دوره مختلف اختصاصا به شناسایی و تقدیر از آثار برگزیده دانشجویان پرداخته است.

به گزارش پایگاه فراخوانهای علمی پژوهشی کشور (callforpapers.ir) از سال 1373 که جشنواره کتاب سال دانشجویی فعالیتش را آغاز کرده، تا کنون تعداد 6803 عنوان کتاب، که از سوی دانشجویان تألیف شده، به دبیرخانه این جایزه ارسال شده است. اگرچه امکان دارد تعداد آثاری که دانشجویان در این سال‌ها تألیف کرده‌اند بیش‌تر باشد، اما می‌توان این آثار را دست کم گزیده‌ای از کتاب‌های دانشجویان دانست و تفکیک بخش‌های مختلف آن را معیاری برای تفکیک آثار منتشرشده دانشجویان به شمار آورد.

آبان‌ماه امسال مراسم پایانی بیستمین دوره جشنواره کتاب سال دانشجویی از سوی جهاد دانشگاهی با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان کشور، سازمان همیاری اشتغال دانش‌آموختگان جهاد دانشگاهی، مرکز اطلاع‌رسانی بازار کار جهاد دانشگاهی، معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار شد.

با انتشار فراخوان بیستمین دوره کتاب سال دانشجویی، از تمامی دانشجویان مؤلف و مترجم کشور در تمامی مقاطع تحصیلی و در تمامی رشته‌ها دعوت شد تا آثاری را که در دوران دانشجویی و در قالب کتاب منتشر کرده‌اند، با رعایت شرایط مندرج در آگهی فراخوان، به دبیرخانه دائمی ارسال کنند.

بیستمین دوره این جشنواره بر اساس اعلام مسؤولان برگزاری‌اش در بخش‌های اصلی، ویژه، مؤلف جوان و ناشر برتر و تقدیر به خاطر تعدد آثار ارزشمند برگزار شد. بخش اصلی جشنواره شامل شش گروه است که عبارت‌اند از: علوم پایه (فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی، زمین‌شناسی، ریاضی و …)، علوم کشاورزی و منابع طبیعی (زراعت، صنایع چوب، باغبانی و دامپروری و …)، هنر و معماری (معماری، نقاشی، موسیقی، عکاسی و …)، فنی و مهندسی (کامپیوتر، الکترونیک، عمران، مکانیک، صنایع و…)، علوم پزشکی و دامپزشکی (پزشکی، دندان‌پزشکی، دام‌پزشکی، پرستاری، مامایی و …) و علوم انسانی (دین و فلسفه، زبان و ادبیات، روان شناسی، حقوق و علوم سیاسی، تاریخ، مدیریت و اقتصاد، علوم اجتماعی، تربیت بدنی و …).

بخش ویژه نیز به آثار نگارش‌یافته با موضوع‌های حماسه اقتصادی، حماسه سیاسی، اشتغال و کارآفرینی، گردشگری و علوم قرآنی اختصاص یافته است. در بخش مؤلف جوان هم دبیرخانه جشنواره کتاب سال دانشجویی، ضمن اعلام ضرورت حمایت از مؤلفان نوقلم و دانشجویان جوان و کوشای عرصه کتاب دانشجویی، در همه دوره‌های جشنواره، سرفصل ویژه‌ای را به انتخاب جوان‌ترین مؤلف، در کنار کیفیت و ارزش اثر، اختصاص داده و کوشیده است جوان‌ترین دانشجوی اهل قلم جشنواره را به صورت مجزا معرفی و تشویق کند.

همچنین بخش ناشر برتر به منظور ارج نهادن به تلاش‌های ناشران، از میان ناشرانی که بیش‌ترین فعالیت را در انتشار آثار دانشجویی داشته‌اند، ناشر یا ناشرانی را به عنوان ناشر برتر انتخاب کرده و به تقدیر از آنان پرداخته است. در بخش دیگری از این جشنواره هم سرفصلی به تقدیر از مؤلفان و مترجمان، به دلیل تعدد آثار ارزشمند اختصاص یافته است.

در بیستمین دوره جشنواره کتاب سال دانشجویی پس از اعلام آگهی فراخوان از خرداد 1392، از طریق رسانه‌ها و تبلیغات در سطح دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی دولتی و غیردولتی سراسر کشور، مجموع آثار دریافتی، براساس شرایط و معیارهای دبیرخانه، طبقه‌بندی شدند و کتاب‌ها بر مبنای اعلام صاحب اثر و بر اساس موضوع در بخش‌ها و گروه‌های مختلف در چهار مرحله مورد داوری قرار گرفتند.

هیأت داوران در جلسه نهایی داوری، آثار برتر هر گروه را به تفکیک تعیین و با درنظر گرفتن تمامی شرایط و ضوابط علمی موجود و طبق آیین‌نامه جشنواره کتاب سال دانشجویی، آثار برتر را در شش گروه اصلی و بخش ویژه معرفی کردند. در بیستمین دوره کتاب سال دانشجویی، جمعاً 406 اثر، شامل 278 اثر تألیفی و تعداد 128 اثر ترجمه‌شده، دریافت شده که در گروه‌های مختلف طبقه‌بندی شده‌ و مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند.

این آثار به تفکیک گروه و تعداد اثر به این شرح بوده‌اند: فنی و مهندسی (59)، علوم پایه (27)، علوم پزشکی و دامپزشکی (61)، هنر و معماری (23)، کشاورزی و منابع طبیعی (19)، فلسفه (8)، دین (17)، حقوق (16)، علوم سیاسی (9)، تاریخ (13)، جغرافیا (3)، مدیریت و حسابداری و اقتصاد (27)، علوم اجتماعی (20)، تربیت بدنی (11)، روان‌شناسی و علوم تربیتی (40)، زبان و ادبیات (34)، بخش ویژه – علوم قرآنی(9)، بخش ویژه – کارآفرینی (6)، بخش ویژه – حماسه سیاسی، حماسه اقتصادی (3) و بخش ویژه – گردشگری (1).

همان‌طور که اشاره شد، از این تفکیک می‌توان به نتیجه‌ای نسبتا قابل تعمیم درباره تقسیم‌بندی موضوعی کتاب‌هایی که دانشجویان تألیف کرده‌اند، رسید، ‌هرچند این آمار تنها مربوط به بیستمین دوره جشنواره کتاب سال دانشجویی است. به طور کلی، در 20 دوره‌ای که این جشنواره برگزار شده، تعداد 6803 عنوان کتاب به دبیرخانه جشنواره رسیده است.

آمار این کتاب‌ها به تفکیک سال عبارت‌اند از: 167 عنوان کتاب در دوره اول (سال 1373)، 98 عنوان کتاب در دوره دوم (سال 1374)، 158عنوان کتاب در دوره سوم (سال 1375)، 80 عنوان کتاب در دوره چهارم (سال 1376)، 161 عنوان کتاب در دوره پنجم (سال 1377)، 224 عنوان کتاب در دوره ششم (سال 1378)، 200 عنوان کتاب در دوره هفتم (سال 1379)، 282 عنوان کتاب در دوره هشتم (سال 1380)، 348 عنوان کتاب در دوره نهم (سال 1381)، 583 عنوان کتاب در دوره دهم (سال 1382)، 535 عنوان کتاب در دوره یازدهم (سال 1383)، 435 عنوان کتاب در دوره دوازدهم (سال 1384)، 501 عنوان کتاب در دوره سیزدهم (سال 1385)، 540 عنوان کتاب در دوره چهاردهم (سال 1386)، 541 عنوان کتاب در دوره پانزدهم (سال 1387)، 502 عنوان کتاب در دوره شانزدهم (سال 1388)، 469 عنوان کتاب در دوره هفدهم (سال 1389)، 354 عنوان کتاب در دوره هجدهم (سال 1390)، 219 عنوان کتاب در دوره نوزدهم (سال 1391) و 406 عنوان کتاب در دوره بیستم (سال 1392).