نتایج مطالعات یک دانشجوی دکتری نشان می‌دهد که مجله‌های علمی عمومی در ایران از ابتدای انتشار به دنبال نشان دادن کارکرد علم در زندگی روزمره برای مردم بوده‌اند.

به گزارش پایگاه فراخوانهای علمی پژوهشی کشور (callforpapers.ir) زهرا اجاق که نتایج مطالعات خود را در نشست «ترویج علم، رسانه و فرهنگ» بیان می‌کرد، درباره این موضوع توضیح داد: بررسی مجلات علمی عمومی در دوره‌های مختلف نشان می‌دهد که تمامی این مجلات به دنبال گرامی‌داشتن علم و ایجاد این تفکر در بین مردم بوده‌اند که علم راه‌حل خوبی برای مشکلات روزمره جامعه است.

وی که به عنوان بخشی از پایان‌نامه خود بر روی کارکرد مجله‌های علمی عمومی در انتقال علم، مطالعه کرده‌است، افزود: منظور از مجلات علمی عمومی در واقع مجلاتی هستند که مخاطب آنها عامه مردم است هرچند که هیچ گاه در ایران فهرستی از این مجلات وجود نداشته است.

به گفته اجاق، او در مطالعات خود معیارهایی برای انتخاب مجله‌های علمی عمومی از جمله اذعان مجله‌ها به این موضوع، در برگرفتن طیف وسیعی از مخاطبان و اختصاص دو سوم محتوای آنها به علم را در نظر گرفته است.

طبق مطالعات این دانشجو به طور کلی حوزه پزشکی با 13.29 درصد، حوزه روان‌شناسی با 13.22 درصد، حوزه فناوری با 9.30 درصد، حوزه علوم جانوری با 7.35 درصد و حوزه نجوم با 4.8 درصد به ترتیب بیشترین موضوعات مجلات علمی عمومی را به خود اختصاص داده‌اند.

او با اشاره به آغاز انتشار این گونه مجله‌ها از دوران قاجار، اظهار کرد: در آن زمان ساختار آموزشی علمی نظام‌مندی وجود نداشت و سیاست‌مداران توجه محتاطانه‌ای به سواد و لزوم سوادآموزی داشتند؛ آنها معتقد بودند که گسترش سوادآموزی باید به گونه‌ای باشد که ساختار جامعه را به هم نریزد.

اجاق ادامه داد: از پنج مجله علمی منتشره در زمان قاجار، چهار مجله در حوزه بهداشت و سلامت بودند که علت آن می‌تواند نخست وضعیت بهداشت و سلامت مردم جامعه و دوم قابلیت بالای کاربردی کردن و عمومی کردن این حوزه از علم باشد.

این دانشجوی مقطع دکتری دانشگاه تهران با اشاره به اینکه علم به طور خاص مورد توجه سیاستگذاران در دوره پهلوی اول قرار داشت، درباره مجلات این دوره نیز توضیح داد: از چهار مجله علمی عمومی این دوره، دو مجله به حوزه پزشکی تعلق داشتند و ساده‌سازی مفاهیم، ترجمه متون علمی، بازنمایی فضای فرهنگی، فکری و اندیشه‌ورزی ایرانی، بازنمایی فرهنگ حمایتگر علوم و بازنمایی موضوعات مرتبط با علم را پیش گرفته بودند.

اجاق درباره دوره پهلوی دوم نیز گفت: در این دوره یک ساختار آموزشی عمومی شکل گرفت و در مجله‌های علمی عمومی آن انتقال اطلاعات علمی روزآمد به حوزه عمومی، بازنمایی اجتماعی علم و بازنمایی سبک زندگی مدرن مورد توجه بود.

به گفته وی سیاست بازنمایی مجلات علمی عمومی در دوران پس از انقلاب اسلامی نیز ترجمه، ساده‌سازی، بازنمایی فضای فرهنگی و اندیشه ورزی، بازنمایی موضوعات مرتبط با علم، توجه به مضامین دینی و سبک زندگی مدرن بوده است.

نشست ترویج علم، رسانه و فرهنگ که زهرا اجاق در آن به عنوان یکی از سخنرانان، نتایج مطالعات خود را بازگو کرد عصر دیروز به همت انجمن ترویج علم ایران و انجمن ایرانی مطالعات جهان در سالن حنانه دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد.