ماهنامه نجوم پس از حدود 12 سال برای دومین بار ماراتن مسیه را در کاروانسرای قصر بهرام برگزار می کند.

به گزارش پایگاه فراخوانهای علمی پژوهشی کشور (callforpapers.ir) شرکت کنندگان در این برنامه روز پنجشنبه 24 اسفند وارد پارک ملی کویر خواهند شد و با غروب خورشید و پس از شنیدن صدای سوت، ماراتن آغاز خواهد شد و رصدگران با ابزارهای رصدی خود ماراتن را آغاز می‌کنند.

بیشتر شرکت کنندگان با توجه به شناخت مجله نجوم از منجمان آماتور باتجربه کشور دعوت خواهند شد.

با این حال اگر شما هم اطلاعات اولیه ای درباره رصد و کار با تلسکوپ و دوربین دوچشمی و نقشه آسمان دارید، به رصد آسمان علاقه مندید و تلسکوپ یا دوربین دوچشمی مستقر روی سه پایه دارید والبته تمایل دارید که در ماراتن مسیه شرکت کنید می توانید با شماره تلفن‌های 88286932 و 88286934 با دفتر ماهنامه تماس یگیرید و برای شرکت در ماراتن نجومی ثبت نام کنید.

به دلیل رقابتی نبودن فضای دومین ماراتن مسیه ماهنامه نجوم شرکت کنندگان نگرانی ای بابت برنده شدن یا نشدن در این برنامه نخواهند داشت. علاوه بر اینکه دعوت‌های صورت گرفته برای حضور توانمندترین رصدگران ایران در این برنامه تلاشی است برای بالا نگه داشتن سطح ماراتن مسیه، هدف نهایی این برنامه آموختن از یکدیگر است و بهره مندی از زیبایی‌های آسمان شب در یک تلاش جمعی طی یک شب.

هزینه ثبت نام

اگر علاقه‌مندان حداکثر تا پایان وقت اداری 10 اسفند با دفتر ماهنامه نجوم برای ثبت نام تماس بگیرند با 10 درصد تخفیف، هزینه ثبت نام را خواهند پرداخت. ثبت نام از 10 تا 20 اسفند بدون تخفیف و با مبلغ 160 هزار تومان انجام می‌شود. به دلیل پیشگیری از ثبت نام علاقه‌مندان تا روزهای آخر مبلغ ثبت نام با 50 درصد افزایش تعیین شده است تا حتی‌الامکان چند روز پیش از برنامه، اسامی شرکت کنندگان قطعی و نهایی شده باشد.

ماراتن مسیه (Messier Marathon) نوعی رقابت مسالمت آمیز است میان جمعی از رصدگران اعماق آسمان که از چند دهه پیش در نقاط مختلف جهان برگزار می‌شود. از نیمه اسفند تا نیمه قروردین هر سال، خورشید در جایی از دایره البروج قرار می‌گیرد که تقریباً امکان رصد 110 جرم فهرست غیر ستاره‌یی در فهرست شارل مسیه، اخترشناس فرانسوی طی یک شب از غروب تا طلوع آفتاب مهیا می‌شود.

این برنامه ای است به یادبود تلاش‌های علمی این اخترشناس در فهرست کردن زیباترین اجرام قابل مشاهده از نیمکره شمالی و به انگیزه یک فعالیت گروهی در تلاش برای افزایش مهارت در رصد ژرفای آسمان شب.

در ماراتن مسیه، 110 جرم غیر ستاره‌یی فهرست مسیه شامل خوشه های ستاره‌یی باز و کروی، سحابی‌های نشری و بازتابی و سیاره نما و کهکشان‌های مارپیچی، بیضوی و نامنظم که اغلب از معروف‌ترین و زیباترین اجرام غیرستاره‌یی در نوع خود هستند و در این فهرست جای دارند طی یک شب کامل رصد می‌شوند. در آسمان تاریک نواحی کویری و کوهستانی برای رصد تمام این اجرام طی یک شب دست کم به اپتیک با شیئی به قطر 6 سانتی متر نیاز است.

تفاوت ماراتن مسیه ماهنامه نجوم با ماراتن‌های مسیه شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران

در سال‌های گذشته به منظور تقویت، آموزش و ایجاد حس رقابت در رصدگران، ماراتن مسیه به ابتکار برگزارکنندگان این رقابت در قالب گروه‌هایی اجرا می‌شد که داورانی بر صحت کار رصدگران در طول شب نظارت می‌کردند و به کیفیت کار آن‌ها امتیاز می‌دانند. این داوران از بین باتجربه‌ترین منجمان اماتور انتخاب می‌شدند. گاهی نیز تعدادی اجرام بیشتر از فهرست‌های دیگر نظیر فهرست عمومی جدید (NGC) برای بالاتر بردن سطح رقابت به 110 جرم فهرست مسیه افزوده می‌شد.

برخی مواقع این اجرام فقط چند ساعت پیش از شروع ماراتن اعلام می‌شد تا سطح دشواری و رقابت بیشتر شود و البته چنین ترفندهایی گاهی به بالابرفتن سطح استرس در شرکت کنندگان و داوران می‌انجامید. این در حالی است که اصولاً هدف از برگزاری ماراتن مسیه در بیشتر گروههای نجوم آماتوری در جهان، گرد هم آمدن تعداد زیادی از رصدگران خبره در یک شب از سال با هدف رصد اجرام فهرست مسیه است و آموختن از یکدیگر و بهره مندی از زیبایی‌های آسمان شب در یک تلاش جمعی است.

ماهنامه نجوم قرار است به جای ایجاد یک رقابت تنگاتنگ، فقط ماراتن مسیه برگزار کند.

تمام شرکت کنندگان و اعضای تحریریه ماهنامه نجوم در اولین تجربه خود از برگزاری ماراتن مسیه به سبک رایج در جهان، به مدت یک شب از غروب آفتاب 24 اسفند تا طلوع آفتاب 25 اسفند 110 جرم فهرست مسیه را به یاد تلاش های علمی شارل مسیه در دو قرن پیش یک به یک رصد خواهند کرد. شرکت کنندگان در قالب گروه‌هایی که سرگروه آن یکی از اعضای باتجربه در تحریریه ماهنامه نجوم یا از برندگان و داوران اولین ماراتن مسیه است بر بام قصر بهرام در شامگاه 24 اسفند مستقر خواهند شد. گروه‌ها با راهنمایی سرگروه و ضمن یاری رساندن به یکدیگر تا صبح زیباترین اجرام فهرست مسیه را بدون اضطراب و نگرانی از برنده شدن یا نشدن رصد خواهند کرد. اگر رصدگری مهارت و دانش ضعیف‌تری در یافتن اجرام مسیه داشته باشد، سرگروه او که از رصدگران باتجربه تحریریه ماهنامه نجوم است به همراه دیگر اعضای علاقه مند در هر گروه او را یاری خواهند کرد تا بتواند از فرصت حضور در ماراتن و رصد اجرام مسیه بیشتر استفاده کند. سپس هر رصدگر نام اجرامی را که رصد می‌کند یادداشت می‌کند تا در پایان بتواند بشمرد چند جرم از 110 جرم فهرست مسیه را رصد کرده است. ماهنامه نجوم برای هر رصدگر در پایان ماراتن گواهی حضور در ماراتن مسیه با ذکر تعداد جرمی که آن رصدگر مدعی است در طول شب رصد کرده صادر خواهد کرد.

تاریخچه برگزاری ماراتن مسیه در ایران

نزدیک به 12 سال پیش در 30 و 31 فروردین 1380 اولین ماراتن مسیه به عنوان یک رقابت سراسری رصدی بین منجمان آماتور ایران به همت ماهنامه نجوم در کاروانسرای قصر بهرام برگزار شد. البته پیش از آن چند بار ماراتن مسیه با همت چند گروه نجومی به صورت محدود و منطقه‌یی در نقاط مختلف ایران برگزار شده بود. آن زمان بابک امین تفرشی با کمک همکارانش در ماهنامه نجوم و با الگوگیری از برنامه‌هایی که با عنوان ماراتن مسیه هر سال در یکی از روزهای ماه مارس به صورت رقابتی مسالمت آمیز بین منجمان آماتور در کشورهای مختلف جهان برگزار می‌شد، ماراتن مسیه ایران را به سبکی منحصر به فرد طراحی کردند. آن‌ها با توجه به شرایط آن روز جامعه نجوم ایران با تأکید بر جنبه رقابتی این برنامه، گروه‌هایی از علاقه مندان را طی این رقابت سامان می‌دادند و منجمان آماتور باسابقه ای که آن‌ها را داور می‌نامیدند بر صحت کار رصدگران در رصد 110 جرم فهرست مسیه نظارت می‌کردند. صبح روز پس از ماراتن نیز از برندگان و برگزیدگان این رقابت با اهدای لوح و جوایزی تقدیر می‌شد.

پس از آن با تشکیل شاخه آماتوری در انجمن نجوم ایران، وظیفه برگزاری ماراتن مسیه در سطح ملی بر دوش این نهاد قرار گرفت و دوره های دوم تا دهم این رقابت با نظارت و مدیریت هیئت دبیران شاخه آماتوری برگزار شد. بسیاری از این افراد در در حال حاضر یا در گذشته همکار یا عضو تحریریه ماهنامه نجوم بوده‌اند. همچنین تا به حال ده‌ها نفر از زبده‌ترین رصدگران ایرانی در ماراتن مسیه با عنوان داور بر صحت عملکرد شرکت کنندگان در این برنامه نظارت داشته‌اند. دقت، کیفیت، نظارت داوران و ملی بودن ماراتن مسیه این برنامه را در دهه گذشته به پرطرفدارترین رویداد نجوم آماتوری سالانه در ایران تبدیل کرده است. رویدادی که فرصتی است برای گردهم آمدن برترین‌ها در رصد ژرفای آسمان از سراسر ایران.

با انحلال شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران، ماهنامه نجوم پس از 12 سال بار دیگر در تدارک میزبانی شیفتگان آسمان شب است تا خاطره سال‌های طلایی نجوم آماتوری ایران را زنده کند.