جذب ۱۵۰۰ همتایار سلامت در دانشگاه‌های علوم پزشکی

به گزارش پایگاه فراخوانهای علمی پژوهشی کشور (callforpapers.ir)، به نقل از ایسنا، دکتر جلال نژادجواد با بیان این مطلب، به بیان برخی از مهم‌ترین خدمات اداره کل دانشجویی معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت در زمینه خدمات مشاور و سلامت روان پرداخت و گفت: در سال جاری بیش از ۲۸ هزار و ۶۰۰ مشاوره حضوری برای دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی صورت گرفته است و با توجه به زمان باقی مانده تا پایان سال پیش‌بینی می‌کنیم این عدد به  ۳۰ هزار مورد برسد که به معنای این است که هم اکنون حدود ۱۵ درصد دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی تحت خدمات مشاوره حضوری دفاتر مشاوره دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار دارند. کارگاه‌های آموزشی برگزار شده در سال جاری ۱۷ هزار و ۴۷۵ است و تلاش کرده‌ایم موضوعات این کارگاه‌ها را به سوی تخصصی شدن سوق بدهیم.

وی با اشاره به اجرای طرح «همتایاران سلامت روان» در دانشگاه های علوم پزشکی افزود: تاکنون بیش از ۱۵۰۰ همتایار سلامت از میان دانشجویان علوم پزشکی جذب کرده‌ایم که دفاتر مشاوره را در موضوعات مرتبط با سلامت روان یاری می‌کنند؛ در این خصوص ۵ کارگاه آموزشی و تخصصی برای دانشجویان همتایار طراحی کرده‌ایم تا دانشگاه‌ها برای همتایاران برگزار کنند. طرح «سیمای زندگی» که هدف آن بررسی سبک زندگی و ارتقای سلامت روان دانشجویان تمام دانشگاه‌های کشور است نیز از دیگر طرح‌هایی است که همپای سایر دانشگاه‌ها در وزارت علوم و دانشگاه آزاد دانشگاه‌های علوم پزشکی برگزار شد و در این زمینه از ۲۵ هزار دانشجویی که قرار بود تحت پوشش این طرح داشته باشیم، اطلاعات ۱۴ هزار دانشجو را گردآوری کرده‌ایم و اطلاعات بسیار خوبی از سبک زندگی آن‌ها در اختیار داریم. این اطلاعات که شامل بیش از ۱۴۰ مولفه است، گردآوری شده و در حال تجزیه و تحلیل آن هستیم تا خدماتمان را به این افراد ارائه کنیم.

مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی در میان دانشجویان

مدیرکل دانشجویی معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت، اظهار کرد: پایش‌های متعددی در دانشگاه‌های علوم پزشکی صورت گرفته و انواع آسیب‌های اجتماعی در این محیط‌ها شناسایی شده است؛ به طور کلی آسیب‌هایی نظیر «اعتیاد»، «اختلالات روانی- بالینی مانند افسردگی و اضطراب»، «اختلالات وسواسی اجباری»،  «اختلالات متاثر از مشکلات جسمی»، « اختلالات مربوط به استرس‌ها و تروماها» و «شکست‌های عاطفی» جزو شایع‌ترین آسیب‌های اجتماعی در میان دانشجویان علوم پزشکی است.

وی افزود: در میان این آسیب‌ها «افت تحصیلی» و سپس «شکست عاطفی» شایع‌ و فراگیرترین آسیب‌ها است و سپس «اعتیاد» و سایر آسیب‌ها قرار می‌گیرد. تلاش کرده‌ایم که کارهای آموزشی و اقدامات درمانی را متناسب با فراگیری این آسیب‌ها برنامه‌ریزی و اجرایی کنیم و مشاوره‌هایی که لازم است را به این سو سوق دهیم و ریشه مشکلات را شناسایی کنیم. موضوع «ازدواج» نیز از جمله موضوعاتی است که به طور جدی و اساسی به آن پرداخته‌ایم و بخش زیادی از مشاوره‌های ما به این مهم اختصاص یافته است و از آنجا که بسیاری از روابط میان دانشجویان قبل از ازدواج به شکست‌های عاطفی و مشکلات بعدی می‌انجامد، دفاتر مشاوره تلاش‌های زیادی را در این خصوص صورت داده‌اند.

پایش سلامت روان

نژادجواد با بیان اینکه، سلامت روان دانشجویان موضوع بسیار مهمی است، عنوان کرد: در بدو ورود دانشجویان به دانشگاه‌های علوم پزشکی، سلامت‌روان آن‌ها بر اساس یک سری از مولفه‌های روانی و شخصیتی مورد پایش قرار می گیرد و بر اساس نتایج سامانه پایش، دانشجویان دارای ریسک بالا و نیازمند به خدمات روانشناسی شناسایی می‌شوند و به صورت داوطلبانه با حضور در دفاتر مشاوره تحت درمان قرار می‌گیرند؛ دفاتر مشاوره دانشگاه‌های علوم پزشکی نیز در این راستا مشاوره فعالی با مراجعه به افراد ارائه می‌نمایند.

وی ادامه داد: در ۶۴ دانشگاه و دانشکده علوم پزشکی دفاتر مشاوره وجود دارد و دانشجویان مراجعات بسیار زیادی به این دفاتر دارند؛ ضمن آنکه دفاتر مشاوره شعبه‌هایی در سطح خوابگاه‌های دانشجویی دارند و کارشناسان این مراکز در زمان‌هایی که دانشجویان در خوابگاه حضور دارند خدمات مشاوره را به آنان ارائه می‌کنند. افزون بر این برگزاری مستمر و پیوسته کارگاه‌های آموزشی را در سرلوحه کار دفاتر مشاوره قرار داده‌ایم و هم اکنون این کارگاه‌ها در سطح دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها دایر می شود؛ در سایر حوزه‌ها نظیر ازدواج دانشجویی، کارگاه‌های تحصیلی، کارگاه‌های مشاوره برای شکست عاطفی، کارگاه‌های مهارت‌های زندگی و … از جمله مواردی است که در طول سال به طور پیوسته به دانشجویان عرضه می‌شود که نتایج خوبی نیز داشته و دانشجویان از آن استقبال می‌کنند.

مدیرکل دانشجویی معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت گفت: علاوه بر این موارد دانشجویانی که نیاز به پیگیری و مراقبت بیشتری در سطح دانشگاه‌ها داشته باشند به متخصص مربوطه ارجاع می‎شوند و تحت نظر روانپزشک و روانشناس بالینی قرار می‌گیرند و اقدامات درمانی مختلفی برای آنان انجام  می‌شود. این موارد باعث شده است که علی رغم رشد جمعیت دانشجویان علوم پزشکی و افزایش آسیب‌های اجتماعی، دفاتر مشاوره عملکرد قابل قبولی از خود بر جای بگذارند.

وی افزود: تمام این خدمات تنها با حضور ۴۵۰ کارشناس که نیمی از آنان نیز به صورت قراردادی با دفاتر همکاری می‌کنند به دانشجویان ارائه می‌شود و این تلاش شبانه روزی باعث شده است که در سال ۹۵ نرخ خودکشی موفق در میان دانشجویان نسبت به سال‌های گذشته کاهش پیدا کند به طوری‌که در سال ۹۵ تنها یک مورد خودکشی موفق آن هم در خارج از محیط دانشگاه در میان دانشجویان علوم پزشکی ثبت شده است البته برنامه‌ریزی ما این بود این آمار به صفر برسد که متاسفانه این اتفاق تلخ در خارج از محیط دانشگاه صورت گرفت. دانشگاه‌ها در خصوص آسیب‌های اجتماعی نظیر اعتیاد و افت تحصیلی تلاشی جدی می‌کنند و به طور مرتب دانشجویان را مورد پایش قرار داده و آنان را پیگیری می‌کنند و اگر لازم باشد با هماهنگی حوزه آموزشی، دانشجویان در واحدهای دانشگاهی جابه جا می‌شوند تا افت تحصیلی آنان برطرف شود و در بسیاری از دانشگاه‌هایی که برای کاهش این آسیب دانشجویان اقدام جدی انجام داده‌اند حتی یک مورد افت تحصیلی در میان دانشجویان وجود ندارد؛ در دانشگاه‌هایی که با این آسیب مواجهند نیز کارهای اساسی را به منظور کاهش این آسیب شروع کرده‌ایم زیرا معتقدیم افت تحصیلی می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی دیگر در میان دانشجویان باشد و کاهش این آمار منجر به کاهش سایر آسیب‌ها خواهد شد.

آزمون CAQ

نژادجواد با بیان اینکه آزمون CAQ سال گذشته برای نخستین بار بر روی ۲۴ هزار دانشجوی تازه‌وارد به دانشگاه‌های علوم پزشکی اجرایی شد، گفت: فاز دوم این آزمون از ابتدای بهمن‌ماه آغاز شده و تمامی دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور را تحت پوشش قرار می‌دهد؛ بر این اساس از دانشگاه‌ها خواسته‌ایم که این پایش را برای تمام دانشجویان ارائه کنند؛ همچنین از تمام دانشجویان درخواست کردیم که وارد سامانه پایش سلامت روان شوند و فرم کوتاهی شامل ۱۶۰ سوال که ۲۸ آیتم را بررسی می‌کند، پاسخ دهند؛ در این طرح دانشجویان فرم سوالات را تکمیل می‌کنند و سپس به صورت آنلاین، گرافی برای آنان ترسیم می‌شود؛ دانشجویان از طریق سامانه‌های مختلفی نظیر سامانه آموزشی «سما»و … به درگاه سامانه پایش هدایت می‌شوند و به سوالات پاسخ می‌گویند و در پایان نیز پیام کوتاهی برای آنان ارسال می‌شود؛ دانشجویان برای اخذ نتایج می‌توانند از طریق سامانه یا دفاتر مشاوره دانشگاهشان اقدام کنند. هر دانشگاه این پایش را برای دانشجویان خود انجام می‌دهد و در نهایت بر اساس تحلیل نتایج خدمات درمانی و مشاوره‌ای را برای دانشجویان ارائه می‌کند.

وی تصریح کرد: پروسه مداومی را طراحی کردیم که بر اساس آن دانشگاه‌ها دغدغه‌هایی که در فاز نخست داشتند را دیگر ندارند و با استفاده از ضریب گسترده شبکه اینترنت دانشجویان در هر نقطه‌ای قادر به انجام پایش هستند؛ از آغاز فاز دوم پایش یعنی ابتدای بهمن‌ماه تاکنون بیش از ۹ هزار نفر از دانشجویان با ورود به  سامانه،  پایش را انجام داده‌اند؛ البته بخش زیادی از آنان به دلیل قرار داشتن در فصل امتحانات فرصت انجام پایش را نداشته‌اند؛ امیدواریم در پایان سال عدد قابل قبولی از مشارکت‌کنندگان در فاز دوم را ثبت کنیم و همین روال را بعد از سال نیز ادامه خواهیم داد؛ برخی از دانشگاه‌ها با همکاری حوزه آموزشی دانشگاه و استفاده از سیستم آموزشی«سما» در هنگام ثبت‌نام دانشجویان پایش را انجام می‌دهند برخی از دانشگاه نیز از طریق سامانه تغذیه سعی در اجرای پایش دارند و دست دانشگاه‌ها را برای راه‌های مختلف اجرایی کردن پایش باز گذاشته‌ایم و این تنوع در اجرا باعث می‌شود که دایره شرکت‌کنندگان در فاز دوم پایش سلامت روان گسترده‌تر شود؛ امیدواریم بتوانیم به سرعت مجموعه دانشگاه‌های کشور را زیر پوشش ببریم این پایش برای خود دانشجویان بسیار خوب و ارزشمند است و می‌توانند وضعیت خود را از نظر روحی، هوشی، شخصیتی و … ارزیابی کنند و نتایج دقیق آن را ببینند از طرفی تعداد سوالات فرم پایش در فاز دوم از ۲۷۰ سوال به ۱۶۰ عدد کاهش یافته است و در واقع کاری است که اگر به طور کامل اجرایی شود می‌تواند آمار کاملی از آسیب‌های اجتماعی در حوزه سلامت روان دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی را به ما ارائه کند و بر اساس آن برنامه‌ریزی کنیم.

چالش‌های فاز نخست آزمون CAQ

مدیرکل دانشجویی وزارت بهداشت، گفت: در دوره اول کار به صورت دستی انجام شد و دانشجویان باید فرم را به صورت دستی پر می‌کردند که در برخی موارد به دلایل گوناگون فرم به طور کامل پر نمی‌شد یا فرم را با خود می‌برد و مجموع این مسائل باعث می‌شد که از نظر آماری کار با مشکل روبه رو می‌شد؛ برخی دانشگاه‌ها با دقت و به طور کامل پایش را عملیاتی کردند و تعدادی نیز این طرح را به طور کامل انجام نمی‌دادند و کار را سخت می‌کرد و در هنگام تجزیه و تحلیل آماری نیز وارد کردن اعداد و ارقام به صورت دستی مشکلاتی را فرا روی ما قرار می‌داد و پاسخ ندادن به تعدادی از سوالات مانع تجزیه و تحلیل فرم و در نهایت طولانی شدن فرآیند پایش می‌شد.

وی اظهار کرد: در ماه‌های گذشته با کمک استادان این حوزه تغییراتی در فاز دوم صورت گرفت و طرح پیش از اجرای سراسری به صورت آزمایشی در یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی اجرا شد؛ نرم‌افزاری برای اجرای طرح طراحی شد و تمام اطلاعات طرح بر بستر آن قرار گرفت؛ یکی از مزایای این طرح این است که نرم‌افزار کاملا آنلاین است و گزارش اقدامات درمانی که پس از پایش  بر روی دانشجویان صورت می‌گیرد نیز در این سامانه ثبت می‌شود؛ از سویی در حال رایزنی با معاونت آموزشی هستیم تا از طریق سامانه‌های آموزشی بتوانیم طرح را به شکل فراگیر اجرایی کنیم. اسامی تمام دانشجویان را در سامانه ثبت کرده‌ایم؛ امیدوارم با همکاری معاونت آموزشی جمعیت بیشتری از دانشجویان را نسبت به حضور در طرح ترغیب کنیم.

نژادجواد با اشاره به اینکه، در فاز نخست تمام دانشجویان جدیدالورود تحت پوشش این طرح قرار گرفتند و این در حالی بود که برخی از دانشگاه‌های ما با تمام توان نسبت به اجرایی کردن طرح اقداماتی را انجام دادند، گفت: برخی دانشگاه‌ها نیز به دلیل کمبود نیروی انسانی متخصص نتوانستند که طرح را به طور کامل انجام دهند؛ امیدواریم فاز دوم این طرح با توجه به بهینه شدن آن و ارائه آنلاین آزمون و استقبال دانشگاه‌ها، مطابق برنامه عملیاتی معاونت تا پایان سال ۱۳۹۶ باید مجموعه دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی تحت پوشش کامل طرح سلامت روان قرار گیرند تا دانشگاه‌ها برای سایر اقدامات بتوانند برنامه‌ریزی داشته باشند.

وی عنوان کرد: در سال ۹۵ اگر بتوانیم ۳۰ درصد دانشجویان که حدود ۵۵ تا ۶۰ هزار  دانشجو را شامل می‌شود تحت پوشش طرح ببریم کار بزرگی انجام داده‌ایم و در سال ۹۶  هم تلاشمان بر تعمیم طرح به ۷۰ درصد باقی مانده خواهد بود. دانشگاه‌هایی نظیر اصفهان تلاش بسیار زیادی در راستای انجام کامل و صحیح طرح انجام داده‌اند؛ برخی دانشگاه‌ها نظیر اهواز نیز در بعضی بخش‌ها اقدامات بسیار خوبی صورت داده‌اند، به طوری‌که دانشگاه اهواز در خصوص«افت تحصیلی» اقدامات بسیار خوبی انجام داده است و آمار مربوط به افت تحصیلی در این دانشگاه در سال ۹۴ کاهش چشمگیری یافت. وظیفه اصلی دانشگاه‌های ما این است که دانشجوها را پس از انجام آزمون تحت پوشش قرار دهند. با توجه به اینکه حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد دانشجویان علوم پزشکی در تهران مشغول به تحصیل‌ هستند از این دانشگاه‌ها خواسته‌ایم که تلاش مضاعفی در اجرایی کردن طرح پایش انجام دهند.

اطلاعات شخصی دانشجویان جنبه محرمانه دارد

وی افزود: طرح پایش در سنوات گذشته و بر اساس آزمون  GAQ صورت می‌گرفت و هنوز هم اطلاعات آن در سامانه «سیناسای» وجود دارد؛ تاکنون حتی یک مورد از اطلاعات دانشجویان شرکت کننده در طرح به بیرون درز نکرده است؛ این طرح و اطلاعات حاصل از آن باعث شده است که با در اختیار داشتن اطلاعات کامل به دانشجویان در معرض آسیب‌های اجتماعی کمک کنیم؛ اطلاعات با توجه به اینکه اطلاعات شخصیتی افراد است و تنها در اختیار خود فرد قرار می‌گیرد، جنبه محرمانه دارد و سامانه اجرای طرح نیز از ضریب امنیتی بسیار بالایی برخوردار است؛ طرح پایش طرح بسیار پرسودی است که در قالب ۱۶۰ سوال ۲۸ خرده‌مقیاس عناوینی همچون تنش‌ها، اضطراب‌ها، خودکفایی، نواندیشی، ناایمنی روانی، زیرکی، ابتکار و خلاقیت،  بدگمانی، جرات و  جسارت، سازگاری، نشاط و سرزندگی، تسلط و مدیریت، پایداری هیجانی، هوش، صمیمیت و گرمی، بی کفایتی روانی، وسواس فکری، اسکیزوفرنی، گرایش ضداجتماعی، پارانویا، بی‌حوصلگی و گوشه‎گیری، افسردگی، بی قراری و ناآرامی، افسردگی با افکار خودکشی، خودبیمار انگاری و حساسیت در روابط و … را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و سوالات آزمون در واقع برگرفته از این خرده مقیاس‌هاست.

به گزارش مفدا، مدیرکل دانشجویی معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: طرح پایش باید روز به روز گسترش یابد تا وضعیت دانشجویان و دانشگاه‌ها را در اختیار داشته باشیم و بر این اساس توانمان را صرف آسیب‌هایی نمائیم که شیوع بیشتری در بین دانشجویان دارد؛ تمام بنیه علمی دانشگاه باید به این سمت و سو برود تا در بازه کوتاهی آسیب‌های اجتماعی را به حداقل برسانیم و امیدوارم مجموعه دانشگاه‌ها توجه بیشتری را به موضوع مشاوره نشان دهند، قطعا سطح آسیب‌های اجتماعی کاهش خواهد یافت و دانشجویان احساس آرامش بیشتری خواهند کرد؛ نکته دیگر همکاری این طرح با خانواده‌هاست و به خانواده دانشجویان دارای ریسک بالا توصیه‌ها و دستورالعمل‌هایی خواهیم داشت. همکاران ما در دفاتر مشاوره دانشگاه‌ها زحمات بسیار زیادی متحمل می‌شوند و نیازمند توجه، پشتیبانی و امکانات بیشتری در این زمینه هستند و امیدواریم با اعلام نتایج حاصل از آزمون در مسیر کاهش آسیب‌های اجتماعی در میان دانشجویان گام برداریم.