انجمن ترویج علم ایران برای شانزدهمین دورة متوالی، جایزة «ترویج علم ایران» را طی مراسمی همزمان با روز جهانی علم در آبان ماه سال جاری به بهترین و خلاقانه‌ترین کوشش‌های مروجان علم اهدا می کند.

به گزارش پایگاه فراخوانهای علمی پژوهشی کشور ؛ آخرین مهلت معرفی نامزدهای این جایزه 20 مردادماه سال جاری اعلام شده است. برندگان این جایزه از بین معلمان، روزنامه‌نگاران، نویسندگان، مترجمان، پژوهشگران، مروجان علم، برنامه‌سازان و فعالان رسانه‌ای، فعالان زیست‌محیطی، دانشجویان، استادان دانشگاه، سیاست‌گذاران، سرمایه‌گذاران و حامیان مالی، رسانه‌ها، مدارس، نهادها، ناشران، مراکز علمی، سایت‌ها، کتابخانه‌ها، موزه‌ها، انجمن‌های علمی، فرهنگ‌سراها، نشریات، سازمان‌های مردم‌نهاد و همة افراد حقیقی و حقوقی دیگر اعم از انتفاعی، غیرانتفاعی،‌ دولتی و غیر دولتی که در راه ترویج علم تلاش می کنند، برگزیده می شوند.

منظور از «ترویج علم» چیست؟

داوران «جایزة ترویج علم ایران»، ترویج علم را در گسترده‌ترین معنای آن شامل هر کوششی می دانند که به قابل فهم‌ کردن مفاهیم، روش‌ها، دستاوردها، تاریخ، نقش اجتماعی و امکانات علم و فنّاوری برای عموم مخاطبان، بالا بردن سواد علمی جامعه، برقراری و گسترش ارتباط میان تولیدکنندگان علم و فنّاوری و عموم مردم و پیشبرد گفتگوهایی دو جانبة میان آنان برای آشنایی با نقطه‌نظرات یکدیگر، معرفی فرهنگ و تفکر علمی و انتقادی و کاربرد آن در همة حوزه‌های تصمیم‌گیری فردی و اجتماعی، معرفی علم به دانش‌آموزان و نسل‌های آینده به عنوان کندوکاوی لذت‌بخش در راه شناخت طبیعت و جامعه، جلب توجه عموم مردم به مقولات زیست‌محیطی و دعوت از طراحان و پدیدآورندگان فنّاوری در رعایت کردن استانداردهای زیست‌محیطی، معرفی فناوری‌های نوپدید به عموم مردم و بحث انتقادی دربارة مزایا و معایب آن‌ها، پژوهش نظری و تاریخی دربارة مفاهیم ترویج علم و سواد علمی و بررسی انواع الگوهای بین‌المللی و ملّی موجود در ارتقاء آن‌ها یا مطالعة سیر تاریخی ترویج علم در ایران و جهان پرداخته باشند.

روش‌های ترویج علم کدام است؟

در «جایزة ترویج علم ایران»، محدودیتی در مورد «روش» بکار برده شده برای ترویج علم وجود ندارد و نامزد دریافت جایزه می‌تواند از یکی از شیوه‌های زیر یا هر شیوة خلاقانة دیگری استفاده کرده باشد: تدریس، نگارش کتاب و مقاله، سخنرانی‌های عمومی، انتشار مجله، ساخت برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی، راه‌اندازی سایت، نمایش آزمایش های علمی، برگزاری بازدیدهای علمی، تهیه فیلم و لوح فشرده، ساخت وسایل و ابزار، نگارش پایان‌نامة دانشگاهی و … . همان‌گونه که محدودیتی دربارة شیوه‌های ترویج علم وجود ندارد، مواد، مصالح و ابزارهای به کار رفته در فعالیت‌های ترویجی نیز می‌تواند شامل هر مورد خلاقه‌ای باشد.

چه کسانی می‌توانند برای جایزة «ترویج علم ایران» نامزد شوند؟

اصلی‌ترین شرایط اهدای «جایزة ترویج علم ایران» عبارتند از نوآورانه و مستمر بودن فعالیت‌های انجام شده. نوآورانه بودن به آن معنا است که فعالیت‌های انجام شده صرفاً در قالب وظایف سازمانی/ حرفه‌ای از قبیل تدریس، ترجمه و … نباشند و کاندیدای دریافت جایزه با برداشتن گامی فراتر از وظایف حرفه‌ای، در حوزة کاری خود اقدام تازه‌ای برای ترویج علم کرده باشد. استمرار نیز بدان معنا است که مدارک ارائه شده از جانب نامزد دریافت جایزه، یا معرفی‌کنندگان او، نشان دهند که نامزد در بازة زمانی قابل ملاحظه‌ای دغدغة ترویج علم داشته و طی زمان با بهبود کیفیت کاری خود توانسته تجربیاتی را در این زمینه گرد آورد.

جایزة معلم مروج علم در مناطق محروم (جایزة بهمن‌بیگی)

انجمن ترویج علم به منظور قدردانی از کوشش‌های معلمان مروج علم در مناطق محروم که در راه ارتقای بینش علمی دانش‌آموزان فعالیت کرده‌اند یا طرح‌های مؤثری را برای علاقه‌مند‌ کردن آنان به علم به اجرا درآورده‌آند یا به هر شکل در راه همگانی کردن علم و فرهنگ علمی کوشیده‌اند، «جایزة بهمن‌بیگی» به بهترین معلم معرفی شده اهداء می‌کند. عملکرد معلم دریافت‌کنندة این جایزه باید مبتکرانه و فراتر از وظایف رسمی باشد و منجر به علاقه‌مندشدن دانش‌آموزان یا دیگر گروه‌های مخاطب به علم شده باشد.

به دلیل ملاحظات حامی مالی این بخش از جایزه، فقط معلمان مناطق محروم و خارج از مراکز استان‌ها می‌توانند نامزد دریافت این جایزه شوند. سایر معلمان کشور نیز ممکن است به دلیل فعالیت‌های ترویجی خود برندة جایزة ترویج علم شوند، اما جایزة بهمن‌بیگی به آنان اهداء نخواهد شد. معیارهای اصلی داوری در این بخش عبارتند از خلاقانه بودن فعالیت‌های ترویجی، استمرار و تکمیل فعالیت‌ها در طی زمان، تناسب و سازگاری فعالیت‌ها با محیط انجام آن‌ها و سرانجام نهادینه شدن فعالیت‌ها که به معنای گسترش دامنة آن‌ها فراتر از فعالیت‌های فردی است.

جایزة نهاد مروج علم

انجمن ترویج علم مایل است به منظور قدردانی از کوشش‌های نهادها و سازمان‌های مروج علم از جمله خانه‌های علم، موزه‌های علم، کاوشکده‌ها، رصدخانه‌های عمومی، آسمان‌نماها، ‌پژوهش‌سراها، انجمن‌های علمی، باغ علم و دیگر نهادها و مؤسسات حقوقی‌ای که فعالیت‌های شاخصی در زمینة ترویج علم داشته‌اند به بهترین نامزد معرفی شده، جایزه‌ای اهداء کند.

برای دریافت این جایزه که مخصوص اشخاص حقوقی (دولتی و غیردولتی) است، لازم است که نهاد نامزد شده یا معرفی‌کنندگان علاوه بر مستندات و مدارک عمومی که در بخش مربوطه ذکر شده‌اند، موارد زیر را هم تا آنجا که موجود است برای انجمن ارسال کنند: خلاصه گزارش فعالیت نهاد در سال گذشته (فروردین تا اسفند 93)؛ برنامة مدون سالانه که نشانگر تنوع فعالیت‌ها و روش‌های بکار رفته و اطلاع‌رسانی مناسب باشد؛ مستندات دال بر تنوع و شمول مخاطبان؛ مستندات مربوط به انتشارات، دوره‌های آموزشی، کارگاه‌ها، همایش‌ها و سمینارها؛ مستندات مربوط به تورهای علمی و فعالیت‌های گروهی؛ مستندات مربوط به ساختار سازمانی و کارشناسان نهاد، مستندات مربوط به طرح‌ها و نمایشگاه‌های برگزار شده، مستندات مربوط به فعالیت‌های باشگاهی؛ مستندات مربوط به کیفیت مدیریت، آموزش کارکنان و فعالیت‌های کتابخانه‌یی.

جایزة رسانة مروج علم

انجمن ترویج علم مایل است به منظور قدردانی از کوشش‌های فعالان و سازمان‌های رسانه‌ای (اعم از مطبوعات، رادیو ، تلویزیون ، خبرگزاری‌ها، وب‌گاه‌های خبری و …)، به بهترین نامزد معرفی شده، جایزه‌ای اهداء کند. این جایزه می‌تواند به روزنامه‌نگاران شاغل در مطبوعات، رادیو، تلویزیون، خبرگزاری‌ها و وب‌گاه‌های خبری و همچنین روزنامه‌نگاران عکاس، طراحان و گرافیست‌ها، نویسندگان، مترجمان و دست‌اندرکاران تولید برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی که به شکل حرفه‌ای به ترویج علم می‌پردازند، اهداء شود. سازمان‌های رسانه‌ای (اعم از چاپی، آن‌لاین، رادیویی و تلویزیونی) و زیرمجموعه‌های آن‌ها (صفحه یا برنامه) نیز می‌توانند در زمرة نامزدهای احتمالی قرار ‌گیرند.‌ همچنین داوران نامزدی کسانی را که در قالب وب‌گاه و وبلاگ شخصی به‌طور مستمر به ترویج علم پرداخته‌اند مورد توجه قرار می‌دهند.

جایزة پژوهشگر و مترجم مروج علم

انجمن ترویج علم مایل است به منظور قدردانی از کوشش‌های پژوهشی و علمی- دانشگاهی‌ای که با موضوع ترویج علم و بررسی ابعاد نظری، اجتماعی، اقتصادی، تاریخی و عملی آن انجام یافته است، جایزه‌ای را به بهترین پژوهش معرفی شده اختصاص دهد. همچنین ناشران و مترجمانی که به شکل مستمر در راه عرضة محصولات مروج علم کوشیده‌اند، می‌توانند نامزد دریافت این جایزه باشند. لازم است که مترجمان و ناشران اصل متون ترجمه شده را نیز به همراه ترجمة فارسی آن‌ها ارسال نمایند. هر پایان‌نامة دانشگاهی، کتاب و مقالة اصیل علمی که حاوی ایده‌هایی نو دربارة ترویج علم باشد، می‌تواند در این بخش نامزد دریافت جایزه شود.

جایزة فعالان محیط‌زیستی مروج علم

انجمن ترویج علم مایل است به منظور قدردانی از تلاش‌های فعالان و کوشندگان محیط‌زیست که برای پیشبرد اهداف خود از فعالیت‌های ترویجی در زمینة علم و فناوری استفاده کرده‌اند، جایزه‌ای را به بهترین نامزد معرفی شده، اهداء نماید.

چه کسانی جایزة «ترویج علم ایران» را دریافت نخواهند کرد؟

«جایزة ترویج علم ایران» به کسانی که به صورت تخصصی مشغول تولید، انتشار و تدریس علم یا محصولات فناورانه هستند، اما در کنار این اشتغال حرفه‌ای، گامی در راه عمومی‌سازی و ترویج علم برنداشته‌اند، اهداء نخواهد شد. به عنوان نمونه، معلمان و استادانی که صرفاً به تدریس علم مشغول‌اند، اما روش‌هایی نوآورانه برای ترویج علم بکار نبسته‌اند، از دایرة نامزدهای دریافت این جایزه بیرون خواهند بود. همچنین پژوهشگران، نویسندگانی، مترجمان، برنامه‌سازان، مخترعان، نهادها و همة افراد حقیقی و حقوقی دیگری که در چارچوب‌های رسمی کشور صرفاً به تولید محتوای تخصصی علمی و فناورانه مشغول اند، اما به ارتباط میان مردم و علم نمی‌پردازند، از دایرة شمول این جایزه بیرون خواهند بود. علاوه بر این، اگر نامزد دریافت جایزه در قید حیات نباشد، جایزه به او تعلق نخواهد گرفت. افرادی که پیش از این «جایزة ترویج علم ایران» را دریافت کرده باشند نیز برای بار دوم نمی‌توانند این جایزه را کسب کنند.

زمان ارسال مدارک، اهداء جایزه و نشانی دبیرخانه

آخرین مهلت ارسال مدارک بیست مرداد ماه 1394 است و جایزه در آبان ماه 1394 اهداء خواهد شد.

علاقمندان می توانند برای کسب اطلاعات بیشتر با دبیرخانة انجمن ترویج علم ایران به نشانی تهران، خیابان کریم‌خان زند، نبش خیابان عضدی، ساختمان دانشگاه علامه طباطبایی، طبقة دوم، اتاق 225 یا با شماره تلفن 81032251 و دورنگار 81032251 تماس گرفته یا به وب‌گاه www.popscience.ir مراجعه کنند.